بررسی مقدار کادمیم تعدادی از کودهای فسفاته و قابلیت انتقال آن به گیاه

در این پژوهش مقادیر کادمیم در تعدادی کود فسفاته‏ و قابلیت انتقال آن‏ به نهال‏های ذرت و آفتابگردان بررسی شد. به‏منظور دست‏یابی به این هدف، یک آزمایش در قالب طرح فاکتوریل کاملاً تصادفی، با سه فاکتور نوع منبع فسفر، نوع بستر کاشت و نوع گیاه در چهار تکرار و با روش ‏نوی‏باور انجام شد. فاکتور منبع فسفر شامل سوپر فسفات چین، سوپر فسفات اندونزی، سوپر فسفات گرانوله‏ی ایران (بافق)، دی‏آمونیوم فسفات ایران (خدمات حمایتی) و پتاسیم دی‏هیدروژن فسفات (به‏عنوان کنترل) و گیاهان مورد آزمایش نیز ذرت و آفتابگردان بودند که در دو بستر کاشت شن و مخلوط خاک و شن کشت گردیدند. 35 روز پس از کاشت، ریشه و اندام هوایی با دقت برداشت و شسته شدند و پس از خشک شدن در دمای 65 درجه‏ی سلسیوس توزین گردیدند. تجزیه‏ی شیمیایی نمونه‏های ریشه و برگ به روش‏های متداول آزمایشگاهی انجام گردید. بررسی آماری داده‏ها با تجزیه واریانس چند متغیره انجام شد که با توجه به اثر معنی‏دار نوع گیاه و بستر کاشت بر پارامترهای مورد مطالعه، داده‏های مربوط به هر گیاه، به‏تفکیک در هر بستر کاشت، با آزمون تجزیه‏ی واریانس تک متغیره آنالیز و بررسی گردید. در بستر کاشت شن، نتایج تجزیه واریانس، تأثیر معنی‏دار منبع فسفر بر غلظت کادمیم ریشه و جذب آن توسط ریشه‏ی هر دو گیاه ذرت و آفتابگردان و مقدار جذب کادمیم کل توسط گیاه آفتابگردان را نشان داد. در بستر کاشت شن، آزمون مقایسه‏ی میانگین‏ها نشان داد که غلظت کادمیم در ریشه‏ی گیاه ذرت، در تمامی تیمارها به‏جز دی‏آمونیوم فسفات ایران و هم‏چنین میزان کادمیم جذب‏شده توسط ریشه، در تیمار سوپر فسفات چین و سوپر فسفات گرانوله‏ی ایران به‏طور معنی‏داری نسبت به کنترل بالاتر بود، در حالی‏که در گیاه آفتابگردان غلظت کادمیم ریشه و هم‏چنین میزان کادمیم جذب‏شده (ریشه و کل) تنها در تیمار سوپر فسفات اندونزی به‏طور معنی‏داری نسبت به کنترل بالاتر بود. نتایج تجزیه واریانس در بستر کاشت مخلوط خاک و شن، نشان داد که غلظت و جذب کادمیم در ریشه‏ی دو گیاه (ذرت و آفتابگردان) و مقدار جذب کل کادمیم توسط گیاه آفتابگردان به‏طور معنی‏دار تحت تأثیر تیمارهای منبع فسفر قرار گرفته بود. آزمون مقایسه‏ی میانگین‏ها، در بستر کاشت مخلوط خاک و شن، نشان داد که غلظت و جذب کادمیم در ریشه‏ی گیاه ذرت، در تیمار سوپر فسفات گرانوله‏ی ایران به‏طور معنی‏داری نسبت به کنترل بالاتر بود. در حالی که در گیاه آفتابگردان، غلظت کادمیم ریشه و مقدار جذب کل کادمیم در تیمارهای سوپر فسفات اندونزی و سوپر فسفات گرانوله‏ی ایران به‏طور معنی‏داری بالاتر از مقادیر آنها در تیمار کنترل بود؛ و میزان جذب کادمیم توسط ریشه نیز تنها در تیمار سوپر فسفات اندونزی به‏طور معنی‏داری بیشتر از تیمار کنترل بود.